در میان شرحهای نهج البلاغه، بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة اثر علامة معاصر مرحوم شیخ محمدتقی تستری (= شوشتری) (م 1374 ه'. ش) یک اثر ممتاز و به لحاظ روش قطعاً بی نظیر است. این عالم فرزانه که در فقه، رجال و تراجم و حدیث صاحب نظر و دارای دهها جلد اثر تحقیقی در این سه حوزة معرفتی شیعی بوده و تا سنین کهولت، پرکار و پرتلاش به تتبع و پژوهش اشتغال داشت، با نگارش این شرح که در چهارده مجلد نسبتاً قطور انتشار یافته، به حق نقطة عطفی در شرح نویسی بر نهج البلاغه ایجاد کرد. او در آغاز کتاب خود ضمن ستایش نهج البلاغه و کلام امیرالمؤ منین7. به نقد و ارزیابی عالمانة نهج البلاغه پرداخته و برخی از تحریفهایی را که توسط سیدرضی در سخنان آن حضرت صورت گرفته، خاطرنشان می سازد. همچنین اشتباهات سیدرضی را در انتساب سخنانی به آن حضرت که براساس شواهد، مربوط به امیرالمؤ منین نیست، یادآور می شود. نیز برخی از موقعیتهای خطابه ها و کلمات آن حضرت را که سید اشتباهاً ذکر کرده برمی شمرد. بی تردید، چنین رویکردی به نهج البلاغه و سیدرضی پیش از علامه تستری در میان شارحان نهج البلاغه دیده نمی شود
30 مهر 1399
علامه جمال الدین ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی (م 726 ه'.ق) دربارة شرح علامه حلی بر نهج البلاغه، نظرات کتابشناسان متفاوت است. علامه حلی در کتابش «خلاصة الاقول فی معرفة الرجال» در ضمن آثارش کتاب «مختصر نهج البلاغه» را یاد کرده است. ولی در الذریعه عنوان شده که در برخی نسخ الخلاصه نام کتاب "کتاب مختصر شرح نهج البلاغه" ذکر شده است.و در کشف الحجب توضیح داده شده که علامه حلی شرح ابن میثم را تلخیص نموده است و ظاهر سخن وی چنان است که نسخه ای از کتاب را ملاحظه نموده است. و در روضات الجنات نیز شرح نهج البلاغه، ضمن آثار موجود علامه حلی یاد شده است.
30 مهر 1399
نگارش شرح نهج البلاغه از سوی عزالدین ابی حامد عبدالحمیدبن هبة ا المدائنی مشهور به ابن ابی الحدید (656 - 586 ه'.ق) تحولی اساسی در نگارش شروح نهج البلاغه تلقی می گردد. زیرا وی علاوه بر این که بر ادب عرب تسلط وافر داشته و اشعاری نیکو نیز سروده، بر تاریخ فقه، و کلام نیز احاطه داشته است. از این رو شرح وی در طی قرون و اعصار گذشته همواره موردتوجه علاقمندان کلام مولی7 بوده است. ضمن این که وی ظاهراً نخستین شارح غیرشیعی نهج البلاغه نیز هست. شرح ابن ابی الحدید از حیث بیان زیبائیهای ادبی نهج البلاغه و ذکر مسائل تاریخی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هرچند این شرح به زبان عربی نگاشته شده، اما چند ترجمه از آن به زبان فارسی دیده می شود. از جمله شمس الدین محمدبن مراد - که ظاهراً از دانشمندان عصر صفوی است - آن را به پارسی برگردانده است. هرچند این ترجمه تاکنون به صورت خطی باقی مانده است. ترجمه ای دیگر نیز با نام مظهر البینات اثر نصرالله تراب بن فتح الله دزفولی از این شرح وجود دارد که آن نیز مخطوط است.
30 مهر 1399
در تاریخ اسلام، پس از قرآن کریم که اصلی ترین و اصیل ترین منبع تمامی مسلمانان بشمار می رود، تقریباً هیچ کتاب مقدس دیگری، بسان نهج البلاغه مورد شرح و تفسیر قرار نگرفته است. شارحان با انگیزه های گوناگون اقدام به شرح نویسی می کرده اند: توضیح واژگان دشواریاب، شرح مبانی کلامی، فلسفی موردنظر، تحلیل و تبیین حوادث تاریخی که به اجمال ذکر شده اند، ذکر نکات ادبی و بلاغی، استفادة وعظگونه و اخلاقی از متون دینی و به تعبیری کمک به گسترش فرهنگ معنوی، نقل و نقد آرأ شارحان پیشین، نقد و بررسی اسنادی و اثبات صحت روایات، و حتی اثبات قدرت علمی نویسندگان شرح، در زمرة این انگیزه ها بشمار می روند
30 مهر 1399
در جاى ديگر مشاهده مى كردم كه عقلى نورانى كه شباهت به مخلوق جسمانى نداشت، از اين موكب الهى جدا شده، و خود را به روح انسان مى چسباند، سپس او را از پرده هاى طبيعت جدا ساخته و به سوى ملكوت اعلا بالا مى برد، و به جايگاهى پر نور راهنمائى مى كند، و از آن پس شوائب اوهام ماده را رها كرده، در كاخهاى مقدسى ساكن مى گرداند.
49بسيار اتفاق مى افتاد كه گويا مى شنيدم خطيبى بزرگ با سخنان حكيمانه خود، زمامداران امور مردم را مخاطب ساخته و با صدائى رسا، كارهائى شايسته و نيك را به آنها نشان مى دهد، و به موارد آلوده شك و ترديد آشنا مى سازد، و از لغزشگاه ها بر حذر مى دارد، و به جزئيات سياست، ارشاد مى كند، و به راه هاى صحيح زندگى هدايت مى نمايد. تا آنجا كه آنان را به مقام عالى رياست نشانده، و با ارائه طريق و حسن تدبير، و رمز مملكت دارى، به مقام عالى دنيوى بالا مى برد.
21 آذر 1398
ابن ابی الحدید، از جمله دانشمندانی است كه هر یك از دو گروه شیعه و سنی او را به گروه دیگر منتسب می كنند و مایلند از زمره اندیشمندان گروه مقابل به شمار آید. به نظر می رسد نفی و طرد وی از سوی اهل سنت نخست از آن رو باشد كه امام علی علیه السلام را افضل بر دیگر خلفا دانسته و در فضیلت آن حضرت مطالب بسیار دارد و در مهمترین اثرش یعنی شرح نهج البلاغه نیز علیرغم وجود شواهد بسیار بر معتزلی بودنش مطالبی را بیان می كند كه بزرگان اهل سنت آن مطالب را برنمی تابند.
21 آذر 1398
« بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية»، نوشته ابو الفضائل، احمد بن موسى بن طاووس، متوفاى 673 ق، است.
اين كتاب، به زبان عربى و در باره اثبات شايستگى حضرت امير المؤمنين، على علیه السلام براى امر امامت و رد پارهاى از شبهاتى است كه توسط برخى از بزرگان اهل سنت در اين مورد و هم در مورد مذهب تشيع مطرح شده است.
24 آبان 1398
کَلِمَةُ لا إلهَ إلّا اللّهُ حِصنی فَمَن دَخَلَ حِصنی اَمِنَ مِن عَذابی بِشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها.این حدیث را محمد بن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق در کتب خود، از جمله «عیون اخبار الرضا» و «امالی» و «توحید» و «معانی الاخبار» و «ثواب الاعمال و عقاب الاعمال» نقل کرده و اسنادش تا معصوم به این ترتیب است:
محمد بن موسی المتوکل از محمد بن جعفر الأسدی از محمد بن حسین الصولی از یوسف بن عقیل از اسحاق بن راهویه
9 آبان 1398
در روز اربعین (بیستم ماه صفر) زیارت امام حسین(علیه السلام) مستحبّ است و مورد تأکید قرار گرفته است.
در روایتی که «شیخ طوسی» از امام حسن عسکری(علیه السلام) نقل کرده، چنین آمده است:نشانه های مؤمن پنج چیز است:به جای آوردن پنجاه و یک رکعت نماز (17 رکعت نماز واجب و 34 رکعت نافله) و زیارت اربعین (امام حسین(علیه السلام)) و انگشتر را بر دستِ راست نهادن، و پیشانی را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسم الله الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.
27 مهر 1398
انسانیت انسان به افروختن این دو مشعل در زندگی او وابسته است. هر چه عقل و وحی در آفاق زندگی انسان بیشتر و بهتر بدرخشد، ارزشهای فرهنگی و اخلاقی زندگی فرد و جامعه را نورانی تر می کند و انسان از مرزهای طبیعت و حیوانیت فراتر می رود و چیزی به نام «فرهنگ» در جهان پدید می اید، بینش انسانی، نگرش انسانی، انگیزه های انسانی، اخلاق انسانی، رفتار انسانی، باورهای انسانی، عواطف انسانی، شناخت ها و آگاهی های انسانی، همه و همه در پرتو عقل و وحی شکل می گیرد. اصولاً «فرهنگ» لباس و زبان و آداب و رسوم و خط و تاریخ و ساختمان و لوازم زندگی نیست. «فرهنگ» جلوه های خردمداری و وحی گرایی انسان است. هر حرکتی که نشان عقل و وحی بر چهره دارد و بازتاب درخشش پیام خدا در ذهن و زندگی است، «میراث فرهنگی» است.
3 خرداد 1398
حقيقت وحی در فلسفه مشّاء، بر مبناي شايستگي هاي نفساني پيامبر تبيين مي گردد. اين نوع نگاه برخاسته از نگاه كلي فلسفه به تمام هستي است؛ چشم اندازي كه مي توان آن را چشم اندازي زميني و انساني ناميد. چشم انداز فيلسوف، نظرگاه انسان نشسته بر زمين است كه با استمداد از عقل زميني خويش سعي در فهم هستي دارد و با نگاهي طبيعي به طبيعت و ماوراي آن مي نگرد. در اين نوع نگاه تلاش مي شود تا وجه تفاوت پيامبر با ديگران را در درون پيامبر و در ويژگي ها و اوصاف نفساني او جست وجو كرد. مطابق با اين نوع نگرش، پيامبر با داشتن ويژگي هايي همچون كمال قواي ناطقه، محركه و متخيّله ممتاز ديگر مردمان است. دقيقا به دليل وجود همين شايستگي هاست كه او صلاحيت پيامبري و تخاطب با عالم ملكوت را يافته است. در سوي ديگر، نگاه كلامي نگاهي ماورايي است؛ چراكه كلام تعهد به تديّن دارد و از اين رو، از چشم اندازي ديني به تمام مسائل مي نگرد. به تبع اين نوع نگاه، پيامبر انساني است كه گزينش شده و «انتخاب شدن» از جانب خداوند حقيقت اصلي نبوت را تشكيل مي دهد. در عين حال، نه متكلّم منكر صلاحيت هاي ذاتي پيامبر است و نه حكيم از عامل گزينش غافل مي باشد.
3 خرداد 1398
- از حضرت صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «در اوّل ووسط وآخر ماه آميزش نكن كه موجب سقط فرزند مى شود. واگر سقط نشود ديوانه به دنيا مى آيد، يا مبتلا به بيمارى صرع خواهد شد. ونطفه كسانى كه بيمارى صرع دارند اكثر در اوّل يا آخر ماه منعقد شده است».[من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۲۵۵، ح ۱۲۰۸.]
. در حديثى آمده است كه حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله به حضرت على علیه السلام فرمود: «اى على، در اوّل ووسط ماه آميزش نكن كه زمينه بيمارى هاى جنون، خوره وفساد عقل را در همسر وفرزندت به وجود مى آورد».[من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۳۵۸، ح ۱۷۱۲؛ مكارم الأخلاق، ص ۲۰۹.]
-در حديثى معتبر آمده است كه: «آميزش ميان سپيده صبح تا طلوع آفتاب واز هنگام غروب آفتاب تا برطرف شدن سرخى مغرب ودر روزى كه آفتاب مى گيرد ودر شبى كه ماه مى گيرد ودر شب يا روزى كه باد سياه يا سرخ يا زرد مى وزد كراهت دارد. به خدا قسم، اگر در اين اوقات آميزش كنند وفرزندى به دنيا آيد آنچه را دوست دارند در آن فرزند نخواهند يافت، زيرا نشانه هاى خشم الهى را سبك شمرده اند».[محاسن، ص ۳۱۱، ح ۲۶؛ كافى، ج ۵، ص ۴۹۸، ح ۱.]
۴- … فقد رُوِيَ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ( عليه السلام ) أنه قَالَ : ” مَنْ أَتَى أَهْلَهُ فِي مُحَاقِ الشَّهْرِ فَلْيُسَلِّمْ لِسِقْطِ الْوَلَدِ “.من لا يحضره الفقيه. ج۳ ص۴۰۳/
24 اسفند 1397
"هرمنوتیک" در اصل مشتق از نام "رمس" خداى یونان باستان است. هرمس، الهه مرزها و واسطه بین خدایان و مردمان، خالق سخن و تفسیر کننده خواسته هاى خدایان براى مردمان بوده است. به همین مناسبت، هرمنوتیک، در لغت به معناى "وابسته به تفسیر" است [1] و در اصطلاح شامل مجموعه بحثهایى است که در باره "تفسیر متن" و فهم آن مطرح مىشود. [2]
17 آبان 1397
دعا نوعی درخواست و ابراز نیاز از خداوند متعال است، چنان که پروردگار در قرآن کریم می فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ»؛ ای مردم، شما به خدا نیازمندید، و خداست که بی نیاز ستوده است.
در آیه ای دیگر می فرماید: «وَاللَّهُ الْغَنِيُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ»؛ خداوند بی نیاز و شما نیازمندید. انسانی که این حقیقت (فقر محض) را درک کند و خود را محدود و سرتاپا نیاز ببیند، و از سوی دیگر، بفهمد که پروردگار بی همتا، بخشنده، مهربان و غنی است، به ضرورت دعا پی می برد و با افتخار و سربلندی، دست نیاز به آستان کبریایی او بلند می کند. او از ذات بی همتای الهی مدد می طلبد و این مسئله را برای خود و هم نوعانش ضروری می داند.
بنابراین، امامان(علیهم السلام) که به این حقیقت، معرفت کامل دارند و عجز و فقر خود را بیشتر احساس می کنند، از همة انسان ها بیشتر «دعا» می کردند. آنان با وجود بی نیازی، خود را فقیر محض معرفی می نمودند. امام حسین(علیه السلام)، در دعای عرفه خود را این گونه معرفی می فرماید:الهی انا الفقیر فی غنای و کیف لا اکون فقیراً فی فقری؛ خدایا، من در حال بی نیازی، فقیر هستم و چگونه در حال فقر، نیازمند و فقیر نباشم!بنابراین، هرکس این ضرورت را احساس نکند و در برابر آفریننده بپندارد که ثروت مند و بی نیاز است، قطعاً در برهوت طغیان سقوط می کند. خداوند متعال که خالق همة موجودات است و به نظام وجودی انسان کاملاً آگاهی دارد، در این خصوص می فرماید:«كَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَی أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى»؛ به درستی که انسان سرکشی می کند همین که خود را بی نیاز پندارد.
21 اردیبهشت 1397
نظریه نقش خواص و عوام در تحولات تاریخی جهان اسلام از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت اللّه خامنه ای مدظله العالی ارائه شده است. معظم له با الهام از قرآن کریم و اشاره به لزوم درس گرفتن و «عبرت گیری» از تاریخ در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که: عامل بنیادی انحطاط جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) چه بود؟
رهبر معظم انقلاب اسلامی بر خلاف دیدگاههایی که عوامل جغرافیایی و یا اقتصادی را در تحول تاریخ و نظام ها برجسته می نمایند، بر نقش «عامل انسانی» تأکید داشته، ضمن تقسیم جامعه به خواص و عوام، انحطاط اخلاقی خواص طرفدار حق را عامل انحطاط جامعه اسلامی پس از رحلت رسول اکرم(ص) بر می شمارند.«خواص» کسانی هستند که موضع گیری و راهشان از روی فکر و فهم و تحلیل و بصیرت است. آنان به عنوان متغیری مستقل در تحولات و حوادث تاریخی و جامعه (در دو جبهه حق یا باطل) نقش دارند و «عوام» متغیری وابسته با ویژگی فقدان تحلیل و بصیرت، تبعیت از جو حاکم، دنباله رو خواص اند. بر اساس این نظریه، تشخیص و درک درست خواص طرفدار حق، به موقع فهمیدن، عدم اختلاف پس از فهم درست و به دنبال آن تصمیم گیری بجا و اقدام برای خدا، سرنوشت تاریخ را دگرگون خواهد کرد و عکس قضیه ضربات جبران ناپذیری بر جبهه حق وارد خواهد نمود. در این نوشتار با توجه به این دیدگاه قصد بر آن است که این نقش را تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن 1357 مورد بررسی قرار دهیم.
21 اردیبهشت 1397
زندگانی نواب و وکلای آنها طوری تنظیم شده بود که توجه کسی را به خود جلب نمی کرد. زندگانی و تجارت آنها به شکل طبیعی و عادی بود. بدون اینکه اشعاری در خطمشی و زندگی آنان به مخالفت با دولت مشاهده گردد. چنانچه در آینده ، در زندگانی «نواب » مطالعه خواهید کرد، اولین نایب ، عثمان بن سعید در زمان امام حسن عسکری ،علیه السلام، به صورت تاجر روغن ، زندگی می کرد و لقب «سمان » به خود گرفته بود و سهم امام را داخل ظروف روغن به امام می رسانید. در زمان غیبت صغری نیز ، زندگی خود را به همین روش ادامه داد، بدون اینکه کوچکترین تغییری در روش زندگی وی حاصل گردد. در نهایت سادگی و در خانه های محقر و کوچک زندگی می نمودند، و از خدام و کنیزکان و زندگی مفصل و رفت و آمد خبری نبود و هکذا وکلای آنها چنین بودند. پدر مرحوم صدوق ، علی بن بابویه قمی مغازه ای در قم داشت و مثل تجار معمولی هر روز در محل کار حاضر و به کار خود مشغول می گشت.
21 اردیبهشت 1397
کی از مسائلی که پیروان ادیان و مذاهب گوناگون ، اعم از یهودیان ،مسیحیان ، زرتشتیان و مسلمانان وهمه ملل عالم بر آن اتفاق نظر دارند،مساله ظهور یک مصلح حقیقی ومنجی اعظم در آخرالزمان است. همه ادیان و مذاهب حاکم بر جهان، ازکسی که نجات دهنده بشریت وخاتمه دهنده به ظلم و ستم ، جنگ،فساد، فقر و ناامنی است، سخن به میان آورده و آمدن او را نویدداده اند. همه، چشم به راه و آماده اندکه شایسته ترین انسان روی زمین،پا به عرصه ظهور گذاشته ، کمال واقعی انسان را ارزانی بدارد، کژیهاو کاستی ها را ریشه کن سازد،فضیلت و تقوی را بگستراند و پرچم هدایت و ایمان را در همه جهان برافرازد. محرومیت و ناکامی را ازمیان برداردو بشر را از نعمت آسایش بهره مند سازد. چرا که این وعده الهی تخلف ناپذیر است.
21 اردیبهشت 1397
یکى از نکات برجسته در فرهنگ اسلامى، که مصداقهاى بارزش، بیشتر در تاریخ صدر اسلام و کمتر در طول زمان دیده مى شود، فرهنگ رزمندگى و جهاد است. جهاد هم فقط به معناى حضور در میدان جنگ نیست؛ زیرا هر گونه تلاش در مقابله با دشمن، مى تواند جهاد تلقّى شود. البته بعضى ممکن است کارى انجام دهند و زحمت هم بکشند و از آن، تعبیر به جهاد کنند. اما این تعبیر، درست نیست. چون یک شرط جهاد، این است که در مقابله با دشمن باشد. این مقابله، یک وقت در میدان جنگِ مسلّحانه است که جهاد رزمى نام دارد؛ یک وقت در میدان سیاست است که جهاد سیاسى نامیده مى شود؛ یک وقت هم در میدان مسائل فرهنگى است که به جهاد فرهنگى تعبیر مى شود و یک وقت در میدان سازندگى است که به آن جهاد سازندگى اطلاق مى گردد. البته جهاد، با عنوانهاى دیگر و در میدانهاى دیگر هم هست. پس، شرط اوّلِ جهاد این است که در آن، تلاش و کوشش باشد و شرط دومش این که، در مقابل دشمن صورت گیرد.
21 اردیبهشت 1397
درجات بهشت بر اساس تعداد آيات قرآن تقسيم شده است و هر كس هر مقدار كه با قرآن آشنا باشد درجات بهشت را طى مى كند.
براى تلاوت قرآن كريم فضايل، آثار و فوايد دنيايى و آخرتى فراوانى بيان شده است: بارورى ايمان، صفاى دل، تخفيف گناهان، عبادت برتر، برخوردارى از ثواب فرشتگان و پيامبران، هم نشينى با فرشتگان، پيمودن درجات كمال و ترقى در بهشت، درمان بيمارى هاى روحى، رفع غم و اندوه، روشنايى ديدگان، مونس تنهايى، عمر با بركت، استجابت دعا، صفاى خانه، رفع عذاب از پدر و مادر و ... .
شايان توجه است كه پيمودن مراتب كمال قرائت، هم چون رسيدن به مرحله تدبّر و عمل، مستوجب كمال ثواب و رضاى الهى و دريافت خيرات بيشتر و بهتر مى شود.
اهميت و فضيلت قرائت قرآن تا چه اندازه است؟
براى قرائت قرآن، در كلمات گهربار پيشوايان معصوم(ع) فضايل و آثارى بيان شده كه موجب رشد و پرورش روح و روان آدمى مى شود. همين فضايل و آثار باعث گرديده كه تلاوت و قرائت قرآن از اهميت بسيارى برخوردار باشد. اكنون به برخى از اين فضايل و آثار اشاره مى كنيم:
1. سعادت مندى: پيامبر اكرم(ص) مى فرمايد: «اگر زندگى سعادت مندان و مرگ شهدا و نجات در روز جزا و امنيت در روز هراس و نور در روز ظلمت و سايبان در روز حرارتِ شديد و سيراب شدن در روز عطش و ارزش و سنگينى در روز سبكى اعمال را مى خواهى، پس قرآن را مطالعه كن، چرا كه قرآن يادآور خداى رحمان و حافظ از شيطان و عامل برترى در ترازوى اعمال است».
19 اردیبهشت 1397
اوّل: غسل کردن در این شب مستحب است.دوم: «شیخ طوسی» در کتاب «مصباح المتهجّد» روایتی را از امام جواد (ع) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: «در ماه رجب، شبی است که از تمام آنچه که خورشید بر آن می تابد بهتر است و آن شب، شب «بیست و هفتم» ماه رجب است که در صبح این شب، رسول خدا(ص) به رسالت مبعوث گردید و از شیعیان ما هر کس در آن شب عملی را انجام دهد، پاداش آن به اندازه عمل 60 سال خواهد بود.»
28 اسفند 1396